مطالعه ادراک غیر در فلسفه سهروردی و مقایسه آن با فلوطین

در فلسف? سهروردی ادراک به حضور شیء برای امر مجرد )نور لذاته( تعریف می شود. نفس انسان که یکی از مصادیق نور لذاته می باشد در مرتب? ادراک حسی و خیالی با اشراقات خود و به صرف مقابل? بدون حجاب و مانع با حقایق محسوس مادی یا حقایق خیالی عالم مثال معلق، به آنها اضافه شده و بدون وساطت هیچ صورتی در قوای ادراکی به مشاهد? مستقیم آنها می پردازد. در تعقل (ادراک کلیات) نیز اگر امر کلی، معقول عینی باشد(مثل نوریه افلاطونی) نفس از طریق مشاهده مستقیم آن را ادراک می کند و اگر امر کلی، معقول ذهنی (مفاهیم عام یا اعتبارات عقلی) باشد، نفس از طریق مشاهده مستقیم صورتی که نزد خود دارد آنها را می-شناسد. نفس برای ادراک شهودی یعنی مشاهد? حضوری حقایق مراتب عالی هستی ابتدا به حکمت عملی و نظری می پردازد تا بتواند حجاب ها را کنار زده و بدون هیچ مانعی به صورت مستقیم همه آن حقایق را مشاهده کند. فلوطین به تبیین دو قوس نزول و صعود در هستی می پردازد. او در قوس صعود چگونگی بازگشت و عروج انسان به موطن اصلی ای که از آن نازل شده را توضیح می دهد. وسیل? صعود انسان، شناخت است. با کسب حکمت عملی و نظری نیروی عقلی انسان دوباره فعال می شود و در نتیجه به مرتبه عقل صعود می کند. با صعود به مرتب? عقل دیگر شناخت انسان از طریق ادراک حسی و یا اقام? استدلال که یک علم حصولی است نمی باشد بلکه یک علم حضوری خواهد بود و او به مشاهد? حضوری حقایق مجرد نورانی معقول می پردازد. در نهایت حرکت صعودی نیز انسان با تجرد صرف و حتی گذشتن از مشاهد? حضوری عقل به مرتب? احد صعود می کند و با فنای در آن به شناخت و مشاهده ی مراتب عالی تر دست می یابد. سهروردی از این نظری? فلوطین در موارد ذیل متأثر شده است: تعریف تعقل و ادراک، فاعل شناسا، نحو? خودآگاهی، نظری? مشاهد? حضوری اشراقی، نحو? ادراک شهودی حقایق عالی هستی و شرایط تحقق این مشاهد? حضوری. کلید واژه ها: ادراک – حضور - ادراک خیالی - ادراک حسی - عالم مثال معلق - تعقل – مشاهده - ادراک شهودی - علم حصولی - علم حضوری – سهروردی – فلوطین.